Redfield Oranı

[Ali Rıza Kuranel]

Redfield Oranı: Bunu irdelemek gerektiği yerdeyiz… artık!! Bir mercan akvaryumunda besin sınırlaması (nutrient limitation) söz konusu olduğunda Redfield Oranı (RE) nedir, bilmek gerekir.

RE bir organizmanın kuru maddesi içindeki karbon ( C ), nitrojen ve fosfat atomlarının oranı. 1934 yılında Alfred C. Redfield tarafından bulundu. Deniz planktonu Redfield Oranı 106 C : 16 N : 1 P. Başka bir deyişle 106 karbon atomuna karşılık, 16 nitrojen atomu ve 1 fosfat atomu içerir. Buna karşılık bir deniz makro alginde bu oran 550 C: 30 N : 1 P (Furnas 2003). Bir temel olarak RE besinlerin (nitrojen – fosfor) eğer akvaryum suyunda tam olarak aynı oranda yer alırsa, organizmalar tarafından kolayca tüketilir. Eğer değilse, bir besin sınırlamasından söz edebiliriz. Burada akvaryum suyunda bir bileşenin eksikliğinden söz edebiliriz. Bu durumda organizmanın gelişimi yavaşlar/duraksar. Karbonu önemsemediğimizde suda kolayca çözülerek CO2’ye dönüştüğünü ve algler tarafından tüketildiğine tanık oluruz. (Yosun sorunu.) Dolayısıyla kritik besinler nitrojen ve fosfat olarak ortaya çıkar.

Besin sınırlaması phytoplanktonda 16 N: 1 P veya makroalglerde 30 N: 1 P olması gereken RE’nin bozulduğunu gösterir. Eğer oran 20 N: 1 P ise fosfat planktonun gelişimini duraksatır çünkü fosfat nitrojenden çok daha hızla tüketilmiştir. Eğer oran 10 N: 1 P ise bu kez nitrojen sınırlayıcı faktördür; çünkü fosfordan daha çabuk tüketilecektir. Aşağıda nitrojenin fosfordan bağımsız da indirgeneceğini okuyacaksınız ama bu yüzden mi fosfat veya nitrat dozlayacaksınız?

- Usta büyük deniz akvaryumlarına arada sırada idrarlarını yapıyorlar mı?

- Evet...

- O da bir şey mi? İnsan idrarı bak daha nelere iyi geliyor: Saç dökülmesine karşı: Patates unu ile kükürt tozu bekletilmiş idrar ile karıştırılır. Bu karışım merhem gibi başa sürülür… veya Kulak iltihabında: Çocuk idrarı henüz sıcakken kulağa akıtılırsa nemli ve cerahatlı noktaları kurutur. Nasıl?

-Sen dalga geç… Ben şişeleyip satıyorum!

-Neyi idrarını mı? Yani formula şöyle bir şey de:



-Yok amonyum fosfat..

-Amonyum Fosfat derken, bu mu: (NH4)3PO4 ?

-Evet…

-Ama kütle ağırlıklarına baktığımızda şunu anlıyoruz: Amonyum fosfat dozladığımızda ne yaparsak yapalım neredeyse yarı yarıya nitrat ve fosfat dozlamış oluyoruz? Hiçbir şekilde 16 N: 1 P oranına uygun düşmüyor yani..?

-Evet…

-O zaman neden durduk yerde dozlamak gerekiyor?

-Çaktırma!!

-Pardon! Hayırlı işler usta..

Kısaca, 16 N: 1 P oranını yakalayabilmek amacıyla hangi azot veya fosfat kaynağı kullanılacağı, ne kadar dozlanacağı gibi saçma hesaplara girmeyin. Bu akvaryumun felaketiyle sonuçlanır.

Aşağıda amonyum fosfatın değerleri yer alıyor:

Element Atomic Mass # of Atoms Mass Percent
Hydrogen
H 1.00794 12 8.113%

Nitrogen
N 14.0067 3 28.185%

Oxygen
O 15.9994 4 42.926%

Phosphorus
P 30.973761 1 20.776%


Konumuza geri dönersek, RE içerisinde yer alan karbon, nitrojen ve fosfor aslında bütün yaşayan organizmaların temel yapı taşları olup, çok değişik şekilde biraraya gelerek proteinleri, yağları ve DNA gibi (deoxyribonucleic acid) genetik maddeleri oluşturur. Akademik olarak her 1 Fosfor atomuna karşılık 106 C atomu ve 16 N atomu olduğunu gösterir. Suda olan bu 3 elementin yoğunluğundan bağımsız olarak birim hep 1 fosfor atomuna karşılık standardize edilir.

[Ali Rıza Kuranel]

Ama ve lakin, bir mercan akvaryumunda farklı organizmalar farklı C:N ve P oranlarına sahip. Bu yüzden bir akvaryumda RE sağlamaya çalışmak çok anlamsız. ( O zaman içerisinde –tarihte görüldüğü gibi- kendisini bulur!)

Peki o zaman NO3 ve PO4 sınırlaması getirilen akvaryumlarda neden RE aranıyor? Hipotez nedir? Çünkü deniz planktonlarının RE değerleri yalnızca C, N ve P oranlarını açıkça tanımlamakla kalmıyor, RE değerlerine sahip bir suda mercanların ve diğer akvaryum canlılarının mükemmel bir biçimde gelişeceği varsayılıyor. Bu değerleri sağlamak neredeyse imkansız da olsa (karbon: C değerini okumak için çok gelişmiş bir labaratuvar gerekli) bu değerlere yaklaşılması öneriliyor. Ayrıca bildiğiniz gibi C değeri üzerinde yemleme, bakteriyel aktivite, hava, kalsiyum reaktörü veya CaCl2 ve/veya NaHCO3 gibi pek çok katkı da rol oynuyor.

Nitrojen ve Fosfor ise oldukça farklı. Kolayca ölçülebildiği gibi çıkan değerler RE ile uyumlumu kontrol edilebilir. Kuşkusuz nitrojen ve fosfor yerine nitrat ve fosfat ölçüyoruz. Ama sözgelimi fosfat okuduğunuzda pekçok fosfor içeren kimyasalları okuyamayacaksınız. Aynı durum nitrojen için de geçerli. Dolayısıyla doğada yer alan C değerine karşı aslında akvaryumunuzda olağanüstü yüksek oranda fosfor ve nitrojen olduğunu unutmayın! (Bu yüzden de her çeşit nitrat ve fosfat dozlaması anlamsız!)

Şimdi biraz matematik: Diyelim ki 16 N: 1 P oranını Nitrat ve Fosfat değerlerine transfer edelim: Bu durumda her 1 mg fosfata karşılık 10.45 mg nitrat olması gerekir. Akvaryumda fosfat değerinin 0.1 mg/lt (ppm) olması gerekirken 0.2 mg/lt ise, olması gereken Nitrat 1.04 ppm iken 2.09 mg/lt değerine çıkar. Dolayısıyla 0.1 hassasiyet gösteren bir fosfat testi ile 1 mg hassasiyeti olan bir nitrat testi aynı anda kullanılması gerekir. Dahası, hazırlayacağınız –sözgelimi kaslyium nitrat- gibi bir çözeltinin hem dozunu büyük bir hassasiyet ile ayarlamanız gerekir, hem de derhal test ile sonucunu kontrol etmeniz…

Bekleyin! Böylesine anlamsız bir harekete geçmeyin! Hem akvaryumunuzda yaşayan mercanların veya tridacna gibi midyelerin C:N:P oranları çok farklı, hem de yapacağanız bir dozlama sonrasında zararlı alglerin gelişimine kolayca yol verme ihtimaliniz var. Sözgelimi Great Barrier Reef içerisinde farklı alanalarda yapılan ölçümlerde Redfiled Oranı –sıkı duralım- 1120: 30 : 1. (Bu da C dozlamanın ne kadar doğru olabileceğini göstermiyor mu?) (Suzuki& Kawahata 2004). Deniz tabanında yaşayan alglerde ise 550 : 30 : 1.

Sonuçta, akvaryumda 0.01 NO3 varsa, 0.001 PO4 olması gerektiğini düşünüyorsanız –ki piyasada yer alan tüm testlerle bu değerleri okuyabilmeniz imkansız!- karbon dozlamamak için bir neden yok. (Coral Magazine, Volume 5, Number 3. Dr. Dieter Brockmann. Sayfa 75-77).

Gelelim, başka bir efsaneye: Fosfat çok hızlı düştüğü için Nitrat değeri düşmüyor! Fosfat dozlayalım! (disodium hydrogen phosphate veya daha kestirmeden Artemia veya Zooplakton??)

- Usta elin boş durmuyor.. Habire birşeyler dozlatıyorsun?

- Ben ne yapayım? Nitrat düşmüyor! Fosfat sıfır!

- Yani nitrojen sınırlaması gerçekleştiğinde –nitrat sıfır seviyesine ulaşıldığında- biliyorsun mercan ölmez.. Olsa olsa gelişimi yavaşlar, büyümeyi gösteren beyaz uçlar kahverengileşir.. Cyanobakteri patlaması olabilir: Çünkü cyanobakteri Nitrat indirgenmesinin son ürünü olan nitrojen gazını tutma yeteneğine sahiptir.. Ama, fosfat sıfıra indiğinde ne olur ki?

- Mercan yavaş yavaş kendini yemeye başlar.. Hafiften alttan ölüm başlar.. Dahası, üstteki ploipler gayet sağlıklı durur..

- Bu durum ne zaman ortaya çıkar? Alkol ve türevleri mi dozlandığında?

- Aynen!

- Olmadı usta.. Bu durum ağır miktarda fosfat tutucular (demiroksithidroksit veya aluminyum oksit, vb.) kullanıldığında ortaya çıkar!

- Nasıl yani?

Anlatmaya çalışacağım: Eldeki bulgular ortho-phosphate yerine, nitratın bir sistem içinde sınırlayıcı besin maddesi olduğunu ortaya koyuyor ve reaktif fosfat eklense de, azaltılsa da organik bileşiklerin (mineralizasyonu) üzerinde hiçbir etkisi yok. (Liesbeth M. Schmidt l', Joseph J. Delfino ~, James F. Preston Ill 2, and Georges St. Laurent III 3 Department of Environmental Engineering Sciences t , and Department of Microbiology and Cell Science 2, University of Florida, Gainesviile, Florida 32611-6450; and Wildmcre Farms Environmental Technologies 3 Rt 19 Box 710 Lake City, Florida USA 32055. (Received in USA 10 July 1998; accepted 16 September 1998) – Anafikir: Fosfat nitrat üzerinde etken değil.

Devam edelim: Sözgelimi demir (Fe) eksikliği nedeniyle nitrojen indirgenmesi güçlü bir biçimde sınırlandırılırsa, okyanustaki artan fosfat nitrata oranla Redfield Oranı üzerinde seyredecek. Sonuçta, nitrojen dinamikleri fosfat davranışını kontrol edebilir ve tarihi jeolojik süreçlerde nitrat potansiyel nihai sınırlandırıcı besin maddesi (oldu). (…) Fosfordaki azalma oksijenle birlikte fosfat ve nitratın süratle RE altına gerilemesine/sapmasına yol açar. (LOBAL BIOGEOCHEMICAL CYCLES, VOL. 14, NO. 1, PP. 225-248, 2000 doi:10.1029/1999GB900065. Redfield revisited: 1. Regulation of nitrate, phosphate, and oxygen in the ocean. Timothy M. Lenton. School of Environmental Sciences, University of East Anglia, Norwich, United Kingdom. Andrew J. Watson. School of Environmental Sciences, University of East Anglia, Norwich, United Kingdom.) - Anafikir: Nitrat ve Fosfat zaman/tarih içerisinde Redfield Oranına birlikte ulaşmaya çalışır.

Nihayet: şimdi biraz geniş pencereden okumaya çalışalım… Yerel atık su, sentetik deterjanların (balık yemleri) yapılarında yer alan polifosfatlar nedeniyle bir dizi fosfat bileşiği içerir. Birçok atık su arıtma tesisinde fosforun (alg ve cyanobakteri oluşumu nedniyle) sudan arındırılması amaçlanır. (…) Anaerob zonda erimiş organic bileşikler (OB) ve ve nitrat konsantrasyonlarını minimize edilmesi gerekir. Anaerob süreç sırasında nitrat veya OB önemli konsantrasyonlarda yer alırsa, o bölge gerçek bir anaerob bölge olamaz ve akabinde aerob bölgedeki fosfor eleminasyonu engellenir.

http://www.asaanalytics.com/biological-phosphorous-removal.php

Anafikir: Nitrat yüksek düzeyde ise Fosfat indirgenemez.

Sonuçları toparlarsak:

1) Nitrat fosfat oranına bağlı kalmaksızın indirgenebilir. Fosfat oranı hiçbir şekilde nitrat indirgenmesi üzerinde etken değil.

2) Her iki besin maddesi altında veya üzerinde yer alıyorlarsa bir şekilde (oksijen)zaman içerisnde (tarih) Redfield Oranına ulaşmaya çalışır.

3) Nitrat düşmeden fosfatı indirgemek (biyolojik yöntemlerle) pek de olası değil. (Bunun gerçekleşebileceği tek yol, demiroksithidroksit veya aluminyumoksit gibi kimyasallar kullanmak).
Dolayısıyla şu yanlış bilgilerden uzak durum:

1- Fosfat çok hızlı düştüğü için Nitrat düşmüyor: Yanlış. Nitrat fosfata bağlı olmaksızın indirgenebilir.

2- Nitrat sıfır olduğu için Fosfat düşmüyor: Yanlış. Tam tersi NO3 sıfıra yaklaştığında Fosfat düşmeye başlar.Çünkü nitrat fosfat indirgenmesinde sınırlayıcı etken…

3- Her zaman RE oranı bir temel olamaz ama zaman içerisinde NO3 ve PO4 bu oranı –zaman içerisinde- yakalamak uğraşı içinde olur.

- İyi de şimdi biz ne satacağız?
- Votka?

[skynet]

Ali Rıza Bey, verdiğiniz bu derin ve önemli bilgiler için teşekkürler ancak en kısa zamanda devamını bekliyoruz

[ekici]

Ali abii,
Makalen çok güzel olmuşbu sayede birçok yanlış bilgimizi düzeltmiş oldun.
Ayrıca bu makaleye ek olarak mercanlarda erimelere ilişkin bir makale ile bizi daha da aydınlatırsan tüm dualarımız senin olur,...

[dgnbek]

Ali Rıza abi bilgilendirmen için teşekkürler.Forumu takip ettikçe her geçen gün daha profesyonelce fayda sağlıyabileceğimiz bilgiler öğreniyoruz..

[scuba]

Sonuçları toparlarsak:

1) Nitrat fosfat oranına bağlı kalmaksızın indirgenebilir. Fosfat oranı hiçbir şekilde nitrat indirgenmesi üzerinde etken değil.

Bu cümle ilgimi çekti şimdiye kadar okuduklarım hep fosfat sıfırlandığı zaman nitratın sabit kalacağı yönündeydi.ben nitratla mücadele için (salifert test ile 10 civarı)sps tankımda biopellete geçmek istiyorum ve fosfat sıfırlanması sonrası dışarıdan fosfat girmeyi planlamıştım.Fakat yukarıdaki cümle beni farklı yerlere götürdü.Gene başka bir bilgide fosfat limitasyonu sonrası spslerde alttan beyazlamalar başlayacağı yönündeydi ancak bunun asıl sebebinin mercanların aç kalması olduğunuda bu forumda okudum.

biopellete geçiş sonrası izlenecek güzergah hakkında bilgi ve tecrübelerinizi buradan paylaşırsanız sevinirim.

[Ali Rıza Kuranel]

Merhaba. Sorunuz ve yaptığınız katkı nedeniyle tarafımıza arkuranel@hotmail.com adresinden adresinizle birlikte mail atarsanız, size 1 adet Salifert KH testi göndermek isteriz.

Şimdi gelelim sorunuzun yanıtlarına:

1- Hiçbir şekilde akvaryumunuza Fosfat (PO4) dozlamayın: Anlamsız ve bir o kadar da "acımasız" bir sonuç oluşturursunuz.
2- Biopellet (katı votka yöntemi) konusunda NP BioPellets fiyat listesi içindeki bilgileri okumanızı tavsiye ederim. Ancak, kullanmanız gereken miktarın 1/5'i ile başlamanız, akvaryumu alıştırmak ve bakteriyel faaliyet noktasında daha "yumuşak" sonuçlar verir. Lütfen NO3 indirgenmesini sabahtan akşama -çok kısa sürede- amaçlamayalım. Bu sudaki "biyokimyasal denegeleri" bozar.
3- Bu arada "Votka Yöntemi" okunmaya değer...))

Selamlar.

[scuba]

Teşekkürler soru sorup hediye almak ne güzel.
Akvaryumumu yarın paylaşmayı düşünüyorum.Sanırım o zaman daha doğru ifade edebilirim kendimi.ben 300 lt akvaryum için 200 ml gibi bir ürün kullanacağım. Sanırım bu yeterli bir başlangıç dozu sayılır?

[Ali Rıza Kuranel]

Ben olsam daha düşük bir düzeyde başlardım. 300 litre için 100 ml gibi...

[scuba]

Dozu Gokhan abinin tavsiyesi kadar kullandım şimdilik sıkıntı yok. Bu dönemde besin girişi yapmıyorum tanka. Pazartesi test yapıp bir haftalık süreci gozlemleyecegim.

[Ali Rıza Kuranel]

Burada söz ettiğiniz zooplankton ve/veya phytoplankton türevi yemleme sanırım.

Sonuçları kendi başlığınız altında bizimle paylaşırsanız, sevinirim. Bu arada hediyelerinizi (KH test + RowaPhos sünger seti) gönderebimek için adresinizi arkuranel@hotmail.com email hesabıma bildirebilirsiniz.

[raptiye]

Bir konuşma sırasında şöyle bir cümle geçmişti. " pelletlerin nitrat ile mücadelesi sırasında suya ne verdikleri halen tam açıklanmadı"
* bu cümlenin bir cevabı varmi. ?
* mercan ölümlerinden pelletlerin erimeleri sonucu suya verdiklerini sorumlu tutabilirmiyiz yahut nedenlerinden birimidir?
* pellet yerine vsv onerirmisiniz?

Askerde en çok akvaryumsuzluk koyuyor valla. :)

[Ali Rıza Kuranel]

Emrah,

Askerlik nasıl gidiyor? Umarım sağlığın ve keyfin yerindedir. Tüm yongei üyeleri adına sana hayırlı tezkereler diliyoruz.

Evet sorun çok önemli ve üzerinde çalışmalar sürüyor. Biopelletlerin suya (eridiklerinde) ne verdikleri konusunda yapılan bazı çalışmalar buldum ve üzerinde çalışıyorum ama öncelik "mercan ölümleri" konusunda.

Kendine iyi bak. Selamlar.

[Ali Rıza Kuranel]

Biopelletlerin suya ne/neler verdiği konusunda okumaya devam ediyorum. Ancak bu arada sessizliği "fırsat" bilerek, kimileri NO3 (nitrat) düşürebilmek için PO4 (fosfat) veya fosfat düşürebilmek için suya nitrat dozlamanın alttan alta "doğru/geçerli" bir yöntem olduğunu pompalıyor.

Yanıt Albert Einstein tarafıından veriliyor:

"Two things are infinite: The universe and human stupitidy; and I'm not sure about universe."

[Ali Rıza Kuranel]

Kalsiyum Nitrat

Tuhaf bir şekilde fosfat düşürmek amacıyla ve/veya bir taraftan vodka ve/veya şeker ve/veya sirke dozlamasını "beslemek" adına suya kalsiyum nitrat dozlamasından söz ediliyor.

Denemek isteyen olursa, deneyimlerini forumda paylaşmasını bekleyerek, gerekli kimyasal element ve dozlama miktarlarını anlatacağım.

Tuhaf..::)

[Ali Rıza Kuranel]

Birazdan..::)

İnanın çok kararsız kaldığım bir konu bu: nitrat dozlaması... Bana bir hafta daha süre: Endişem, verdiğim doz ile uygulamaya geçebilecek potansiyelde arkadaşlarım olması..::)

[raptiye]

Elimde KNO3 var. Dozlama için beklemekteyim. Bir tarafta sizin yazdığınız yazılar diğer bir tarafta ise nitrat dozlamaları sonucu "mutlu" mercanlarım var diyenler. Testlerimde sürekli 0 ya da 0'a yakın değerde nitrat okuyorum. Fosfat için elden çıkardığım hanna checkerın hassas modelini beklemekteyim. Diğer bir durum ise geçmişte totm olmuş tanklar mesela ekipman dozaj v.s yazıyorlar bakıyorum sürekli tanklarında fosfat emiciler takılı. Başka bir örnek ise aktif olarak pellet kullananlar ya da sıvı karbon dozlayanlar. İlgi çeken bir tarafta bu sürekli olarak karbon kaynağı kullananlar. (katı-sıvı). sürekli tanklarında bunu kullanıp "mutlu" olmaları basit mantıkla sizin yazılarınızı doğrular nitelikte.Bu noktada sormak isterim;

* Karbon kaynağı kullanımında mercan ölümlerini aşmak mercanların "beslenmesinden" mi geçmektedir.?

* Nitrat fosfat dozlarken karbon bu durumda ne oluyor bu da ayrıca kafama takılmakta. Madem bir orandan söz etmekteyiz 106-16-1 karbonu nasıl dozlayacağız nasıl öleçeceğiz ve oranı bozmayacağız. Ya da karbonu bi ikiliden ayrı kılan nedir ?

* Dozlama için kendimi feda edebilirim. Gerçi neden dozlayacağımı da bilmemekteyim. Değişiklik nasıl olacak kısmı ilgimi çekiyor sanırım.

Ayrıca;

0.3 grams of KNO3 will raise the nitrate level of 10 gallons of water 4.84 ppm
0.1 gram of KH2PO4 will raise the phosphate level of 10 gallons of water 1.84 ppm Kısımının da doğru mu olduğunu sormak isterim?

[Ali Rıza Kuranel]

Doğru yanıtları bulabilmek/verebilmek adına önce yukarıda yazılı olan soruları/yorumları ayrıştırmaya çalıştım.

Emrah, dilersen aşağıdakileri bir gözden geçir, sormak/konuşmak istediklerin bunlar mı?

1- Elimde KNO3 var. Dozlama için beklemekteyim. 0.3 grams of KNO3 will raise the nitrate level of 10 gallons of water 4.84 ppm. Bu doğru mu? Bir tarafta sizin yazdığınız yazılar diğer bir tarafta ise nitrat dozlamaları sonucu "mutlu" mercanlarım var diyenler.

2- Testlerimde sürekli 0 ya da 0'a yakın değerde nitrat okuyorum. Fosfat için elden çıkardığım hanna checkerın hassas modelini beklemekteyim. Ola ki dozlarım: 0.1 gram of KH2PO4 will raise the phosphate level of 10 gallons of water 1.84 ppm. Doğru mu?

3- Diğer bir durum ise geçmişte totm -ayın tankı- olmuş akvaryumlar mesela ekipman dozaj v.s yazıyorlar bakıyorum sürekli tanklarında fosfat emiciler takılı.

4- Başka bir örnek ise aktif olarak bio-pellet kullananlar ya da sıvı karbon dozlayanlar. İlgi çeken bir taraf da katı veya sıvı olsun sürekli tanklarında bir karbon kaynağı kullanıp "mutlu" olmaları… basit mantıkla sizin yazılarınızı doğrular nitelikte.(??)

5- Bu noktada sormak isterim; * Karbon kaynağı kullanımında mercan ölümlerini aşmak mercanların "beslenmesinden" mi geçmektedir.?

6- Nitrat fosfat dozlarken karbon bu durumda ne oluyor? Bu da ayrıca kafama takılmakta. Madem bir orandan söz etmekteyiz 106-16-1 karbonu nasıl dozlayacağız nasıl ölçeceğiz ve oranı bozmayacağız? Ya da karbonu bi ikiliden ayrı kılan nedir ?

7- Dozlama için kendimi feda edebilirim. Gerçi neden dozlayacağımı da bilmemekteyim. Değişiklik nasıl olacak kısmı ilgimi çekiyor sanırım.

[raptiye]

evet bu şekilde sıralanabilir. 4. maade için 0 no3-p04 arayışı yada 0 da tutma amaçlı söylemiştim. redfield oranını hiçe sayıyor gibi.

[Ali Rıza Kuranel]

Evet, sanıyorum sıkıntı şurada:

- Usta, elim dursa kolum durmuyor. Kolum dursa ayağım durmuyor.. Ne olur söyle birşeyler dozlayalım..

Her ne hikmetse, birşeyler söylemedikçe söyleyenler kendi ürünlerini/ithalatlarını satıyor. Çünkü pekçok hobici sürekli bir arayış içinde. Olmayan renkler, müthiş bir büyüme gibi… Üzüldüğüm nokta, her iki konuda da pek çok makale yazmama rağmen bir “mucize” arayışı bitmek bilmiyor.

Neyse, gelelim soruların yanıtlarına:

1- Potasyum nitrat yerine kalsiyumnitrat daha tutarlı bir dozlama şekli. Bu nedenle öne çıkardım. Bu tür kimyasallar hazırlamak söz konusu olduğunda öncelikle Merck kullanılmasını şiddetle tavsiye ediyorum.

Kontrol edelim: Ürün Kalsiyumnitrat Tetrahydrat (calciumnitrate tetrahydrate: http://en.wikipedia.org/wiki/Calcium_nitrate_tetrahydrate) ve moleküler ağırlığı 236 gram. Biliyoruz: her 1 mol calciumnitrat içinde 2 mol nitrat yer alıyor: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Calcium_nitrate.png

[/B]Kalsiyum (Ca): 20 gram (bkz. Moleküler ağırlık tablosu: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Periodic_table.svg ) ve kalsiyum Ca+2 olarak var olduğundan: 40 gram.

Su (H2O) 18 gram/mol. Su satın alacağımız üründe 4 molekül (tetra) olduğundan 72 gram. Böylelikle artık biliyoruz: 236 – 72: 164 gram Calciumnitrate var ve -40 (Ca): 124 gram nitrat var.

Yalnız burada unutmayalım 236 gram molekül ağırlığının 124 gramı nitrat. Yüzde kaç dersek (124/236*100): yaklaşık % 52,50 buluruz. (Her 100 gramda 17 g Ca ve 30,5 g su)

Evet gelelim sorumuza: 100 litre suyun nitrat değerini 1 ppm (1 miligram/litre) yükseltebilmek için içinde 100 gram kalsiyumnitrat tetrahidrat çözdüğümüz stok solüsyondan kaç ml dozlamamız gerekir?

- Usta kimya dersinin dibine geldin?
- Arkadaşlar hevesli, “nitrat” dozlayacak!! Ne deseydik: Bir tutam atıver, filan?
- Hiç sorma, bir dozlama verdin, kırk tane eleştiri aldın, hatırlarsan?
- C-Balance hikayesi? Aynı anda mı farklı farklı zamanlarda mı? Malum “hassas” çalışıyoruz…
- Ben olsam kestrimeden “uysa da dozladım, uymasa da” der, geçer giderdim..


Evet, sorunun yanıtı yaklaşık 3,60 ml diyebiilriz.

Bunu da açıklayalım: 100 litre suda 1 mg (1 ppm) NO3 arttırabilmek için 100 mg (0,1 gram) NO3 dozlamamız gerekiyor. Biliyoruz ki stok çözeltimiz 1 litre ve buna 100 gram kalsiyumnitrat tetrahidrat erittiğimiz de burada 52,50 gram NO3 var.

Matematik: 100 mg NO3 elde edebilmek için 100/0,525: 190,47 mg (0,19047 gram) kalsiyumnitrat tetrahidrat ihtiyacımız var. 1 litrede 52,50 gram NO3 var ise, 0,19047 gram için: 0,19047 x 1000/52,50: 3,63 ml.

Sonuç: 100 litrede NO3 miktarını 1 ppm (1 mg/l) arttırmak istiyorsanız 1 litrede 100 gram kalsiyumnitrat tetrahidrat çözdüğünüz stok solüsyonundan 3,60 ml dozlamanız doğru olur.

Şimdi gelelim, Potasyum Nitrat hikayemize..))

[Ali Rıza Kuranel]

Merck: 2005/2007 “Chemicals and Reagents” kataloğundan hareket ediyorum.

- Usta çok eski bir kaynak değil mi?
- Haklısın kimaysalların formulleri değişmiştir??
- Tabii ki değişebilir.. Motorların bile değişiyor..
- Nasıl yani?
- Motor sözgelimi saatte 12 ton basıyor..
- Eee?
- Şimdi de 12 ton basıyor ama 60 watt yerine 58 watt çekiyor!!
- Yapma ya..


KNO3 : Suda çözünürlüğü 320 gram/litre ve pH: 5.0 – 7.5. Oysa Kalsiyumnitrat tetrahidrat (CaNO3)2*4H2O) için çözünürlük: 1470 g/l ve pH: 6.0.

Potasyum nitrat’ın moleküler ağırlığı 101.11 g/mol.

Bu arada İngilizce bilenler için K elemetinin özelliklerini okumak son derece keyifli olabilir: http://en.wikipedia.org/wiki/Potassium

Görülebilir birkaç not: İnsanların sinir hücrelerinin aktarımında anahtar rol oynar ve eksikliğinde, çeşitli kardiyolojik foksiyon bozukluklarına neden olabilir. Ayrıca bitki hücrelerinde birikir ve böylelikle kimi taze meyce ve sebzeler güzel bir K diyeti sağlar (muz gibi)… Tarımda gübre olarak kullanıldığına da biliyoruz. Yalnız dikkat: Potasyum su ile potasyum hidroksit (KOH) ve Hidrojen gazı (H) oluşturmak üzere çok şiddetli bir eaksiyona girer.


2 K (s) + 2 H2O (l) → 2 KOH (aq) + H2↑ (g)


Yalnız bu reaksiyon ısı veriri ve hidrojen gazını tutuşturmaya yeter miktar ısı bırakır. Karşılığında oksijen varolduğunda patlamalara yol açabilir. Potasyum hidroksit çok güçlü bir alkali (bazik) olup cilt/deri yanıklarına neden olabilir.

- Usta, biliyordum sonunda bizleri patlatacağını!!!
- Yanıklar ve patlamalar..
- Ee bizimle ne alıp veremediğin var?
- Korkma sen Potasyum kullanmıyorsun, konumuz potasyum nitrat..
- Hah ya.. Şimdi anladım sen akvaryuma “potasyum” dozlayanları korkutuyorsun galiba??
- Onlar genelde, güzel ambalajlar içinde Potasyum karbonat sıvı çözeltilsini dozluyor.. (K2CO3). Tabii bu bir tahmin…Merck’e bakarsak 1 kilosu 54 € ve kaç şişe çıkartılır sen bul..
- Ama dozlayınca renkler çok güzel oluyor..
- Sebebi Potasyum mu acaba? Yoksa, bağlı kökü karbonat mı?
- Nasıl yani?
- Potasyum karbonat’ın pH’sı 11,5 – 12,5 arasında ve her dozlamada tankında yer alan bir grup asidik maddeyi çökertiyor, pH’yı çaktırmadan yukarı alıyor, canlılara “doping” etkisi gibi görünen karbonat – verdiğin kadarıyla- polip açılımlarına neden oluyor.
- E güzel ya işte?
- Hayır değil.. Çünkü açıkta bıraktığın potasyum deniz suyunda ağırlık olarak % 0,04 oranında (400 ppm) bulunur ve fazlası canlıları özelde SPS’lerin zooxhantallae hücrelerinde birikim yapar. Kalsifikasyonu yavaşlatır.Renklerinde kararma olur... Üzgünüm..


Neyse konumuza dönelim. (Bu arada imalata geçsek mi acaba?) Neyse…


Gene 1 litre saf suda 100 gram KNO3 çözelim. Tabii ki ısı çıkacaktır ama korkmayın patlamaz.. Biliyoruz potasyumun ağırlığı –bakınız periyodik tablo: 39,09 gram/mol. Dolayısıyla nitrat’ın (101,11 – 39,09: 62 gram. Zaten hatırlarsanız Ca(NO3)2 içinde 2 adet nitrat iyonu vardı ve 2’sinin ağırlığı 124 gram idi.

Gene hatırlayalım 100 litre suda 1 mg/l (1 ppm) NO3 arttırabilmek için suya 100 mg (100 ppm) NO3 dozlamamız gerekiyordu.
Dolayısıyla sorumuzu soralım:100 litre suyun nitrat değerini 1 ppm arttırabilmemiz için içinde 100 gram KNO3 çzödüğümüz stok solüsyondan kaç ml dozlamamız gerekir?

- Ya usta, şu potasyum karbonat işi çok ekonomik görünüyor..
- Ee?
- Şimdi 100 gramını 1 litre saf suda çözsek, günde kaç ml atmamızı tavsiye edersin: Yani şöyle zararsız “soft” bir doz versen?
- Olur tabii: 50 € !!

Sorumuzun yanıtı: 2.70 ml.

KNO3 moleküler ağırlığı 101,11 gram ve NO3 62 gram ise NO3 yaklaşık % 61 oranında yer alıyor. Yani saf suda 100 gram KNO3 erittiğimizde bu çözelti içinde 61 gram NO3 var.

100 mg (100 ppm) nitrat(NO3) elde edebilmemiz için 100/0,61: 163,9 mg (0,1639 gram) KNO3 ihtiyacımız var ve 1 litrede (1000 ml) 61 gram Nitrat (% 61) var biliyoruz, , 0.1639 gram için: 0.1639 x 1000/61: yaklaşık 2.70 ml dozlamamız doğru olur.

- Eveet geldik en önemli soruya..
- Nedir?
- Elimde KNO3 var. Dozlama için beklemekteyim. 0.3 grams of KNO3 will raise the nitrate level of 10 gallons of water 4.84 ppm. Bu doğru mu?
- Soruyu basitleştirelim: 10 galon suyun 38 litre olduğunu kabul edelim ve elimizde bir şekilde hassas terazi olduğunu varsayalım: 0,3 gram 38 litre suyun NO3 seviyesini 4,84 ppm arttırıyor: 100 litre suyun NO3 oranını 1 ppm arttırabilmek için kaç gram KNO3 tartıp atmamız gerekir.
- Evet?
- Basit: daha da basiti: 100 litrede 4,84 ppm arttırmak isteseydi: 100x 0,3/38: 0,789 gram KNO3 atması gerekirdi. Peki 100 litrede 1 ppm arttırmak isteseydi: 0,789/4,84: 0,1631 gram atması gerekirdi. Biz de 0,1639 gram bulduk.. Demek ki önerme doğru. Ama ben olsam hassas terziyle uğraşmaz yukarıda verdiğim stok solüsyon ile çalışırdım..
- Oldu da, dozlamaya başlayayım mı?
- Yukarıda, Redfield oranına ilişkin yazılanları okudun mu?
- Okudum ama özellikle ABD’de çok kullanan var: Büyüme, renklenme super oluyor..
- Onlar ne yapsa güzel oluyor zaten..!!


Geldik son kimya sorusuna: Monopotassium phosphate (also potassium dihydrogen phosphate: KH2PO4). Geldik de ben de yoruldum be Emrah.. Devam edeceğim..

[raptiye]

Ali Bey yazılar için teşekkür ederim. Devamını da merakla bekliyorum. Tekrar tekrar okuyup öğreniyor/pekiştiriyorum. Yazdığım sorular beyin fırtınası misali, amacım dikkat çekmek. ikilemleri vurgulamak ve sizlerin gözlemlerini öğrenmek.

sağlıkla kalın...

[raptiye]

Korallenzucht ta bir gezi. 5:02 de 3. dozlama gözündeki isme dikkat çekmek isterim.

[Ali Rıza Kuranel]

Video için teşekkürler. ABD yerine Almanya‘dan gelmesi de güzel. Almanya’nın en büyük mercan üreticisinin (Jürgen Wendel) videosu meraklısına oldukça ilginç ipuçları verebilir. Kendi sayfasında kullandıklarını açıkça belirtiyor zaten::http://www.korallenzucht-wendel.de/gb/korallen/zubehoer.html

Kalsiyumnitrat bunlardan birisi. Tüm Redfield Oranı katkılarının dozlama ipuçlarını verdikten sonra durumu yorumlamak istiyorum.

Şimdi, Monopotassium phosphate, başka bir deyişle potassium dihydrogen phosphate: KH2PO4 .

Gübre, gıda katkısı, fungisit (mantar öldüren). Gübre karışımı yapıldığında içerisine üre ve amonyumfosfat karıştırılır. Çözünebilir bir tuz (222 g/l) pH değeri yaklaşık (50 g /l için) 4.4.

1 kg fiyatı saflığına gore 37 – 51,50 €. Sıvı solüsyon olarak da satılıyor (1/15 mol/l).

Formül ağırlığı: 136,09 g/mol.

Aslında kendimi şanslı hissediyorum çünkü amonyumfosfat ((NH4)3PO4) da sorular içerisinde yer alabilirdi.. veya üre ( CO(NH2)2.)..:)
Küçük not: Sorulsa da bu 2 elementi yanıtlamayacağımı belirtiyorum… (Çünkü bu sorular kimi diğer forumlarda yanıtlanmış olmalı ki “bazı” hobicilerin açıkça bunları kullandıklarını/kullanmakta olduklarını ifade ettikleri bana söylendi. Üstelik çok "positif" sonuçlar aldıkları belirtiliyor.. Öyleyse vardır açıklamaları.. Bana düşmez..

- Usta küstün mü?
- Tersine kızmak istiyorum, kızamıyorum: 50 kg çuvallarda satılan, pH: 4 ve ağırlıkla (yaklaşık % 60) fosforik asit içeren gübrenin akvaryuma dozlanması trajikomik değil mi?
- Değil! Sen bu sektördeki son dinazorsun..
- Eski kafalı mıyım?
- Aynen! Para var bu sektörde ve sen bunu görmüyorsun… Yapmadın birkaç karışım satalım..
- Yapalım da, yaptığımızın beta testleri, analizleri, çözeltinin % kaçının kullanıldığı/işlevsel olduğu, kullanılmayarak suda kalanları/çökenleri ve daha sayamayacağım pekçok unsur: Durduk yere insanların tanklarını çökertmeyelim?
- Yaaa boşver yaaa… Sen kazanacağımız paraya bak…


Konumuza geri dönelim: Elimizdeki kimyasalın: potassium dihydrogen phosphate: KH2PO4 moleküler ağırlığı 136,09 gram. Potassium, önceden belirttim: 39,09 gram/mol. Geriye dihidrojen (yani 2 adet H atomu: yaklaşık 1 g ve 2 tanesi 2 gram ile 1 adet fosfat (PO4) iyonu kalıyor: yaklaşık 95 gram. Sağlama yapalım: 39,09 + 2 + 95: 136,09 gram. Güzel..:)

Şimdi sorumuza gelelim: 100 litrelik tanka içerisinde 100 gram erittiğimiz potassium dihydrogen phosphate: KH2PO4 çözeltimizden kaç ml atalım ki PO4 (fosfat) 1 ppm artsın?

Yanıt: 2,05 ml.

100 litre suda 1 ppm PO4 arrtırmak istiyorsak, suya 100 ppm (0,1 g) PO4 dozlamamız gerekiyor: Çözeltimize bakalım: Fosfat kimyasalımız (KH2PO4: 136,09 mol/g) ) içerisinde 95 gram: yüzde (95*100/136,09: % 69,81).yani 69,81 g/mol fosfat var.

Matematik:

100 ppm PO4 elde edebilmemiz için 100/0,6981: 143,25 ppm (veya 143,25 mg/l) yani 0,14325 gram KH2PO4 ihtiyacımız var: Öyleyse: 0,14325 x 1000/69,81: 2.05 ml dozlamamız gerekir.

Şimdi işin asıl sorularına geldik: Ne yapalım? Ne yapıyorlar? Neden yapıyorlar?

- Usta nasıl yapıyorlar, diye sormadın: Çünkü yanıtladın…
- İnan çok şüphelerim vardı: Hobicilere kötü örnek, yol gösterici olmak ya da olmamak arasında…
- Vaay usta, edebiyat filan??

[Ali Rıza Kuranel]

Yıl 2007, aylardan Mart ve Sevgili arkadaşım Reha, çok sağolsun, bana yardımcı oluyor ve aşağıdaki yazışma gerçekleşiyordu:

“da hat sich ein kleiner Tippfehler eingeschlichen, Deine Stammloesung hat ca. 80 g NO3-/L!
Das kommt dann bei 10 mL/800L mit der Erhoehung von 1 mg/L hin.
Sanirim bir yanlislik oldu. Sendeki karisim 80g NO3-/L! Bu durumda 10 mL/800L`de 1 mg/L`lik bir artisin olur



Joerg Kokott


Danke Jörg,
Sagol Jörg

natürlich hast Du recht.
evet haklisin

Die Konzentration der Ca(NO3)2 Lösung ist 80 g / Liter,
oder halt 80 mg / ml Lösung (wie ich es eigentlich gemeint habe)
Bu karisim (Ca(NO3)2 80 g / Litre`dir.

Was ich auch noch vergessen habe:
Unutdugum birsey vardi.

Wenn Nitrat angehoben werden soll, dann bitte nur maximal 1 mg / Lieter am Tag und nicht z.B. 15 mg auf einmal anheben.
Eger Nitrat artirilacaksa, o zaman lütfen günde 1 mg/Litre, 15 mg degil!”

Tuhaf değil mi? Votka yöntemini bulan ve geliştiren Jörg Kokott, bizimle ilgileniyor ve sorularımızı yanıtlıyordu. Bu da bana önemli bir ders oldu: Bugün soranlar, yarın bize yol gösterebilir.

Konumuz 2007 yılında kalsiyumnitrat dozlamasıydı. Anlamışsınızdır.

Özelde “nitrat (NO3)” dozlamasının nedeni test sonuçlarına göre “sıfır” okunduğunda mercanların ortamda “katalizör” bulamadıkları için kalsifikasyonun yavaşlamasıydı. Bugün Jğrgen Wendel ve benzeri üretici/hobici kalsiyumnitrat dozluyorsa, amaçları hiç de Redfield oranı (106 C: 16 NO3: 1 PO4) değil: Renklenme ve büyüme (kalsifikasyon).

Önce soruya bakalım: “0.1 gram of KH2PO4 will raise the phosphate level of 10 gallons of water 1.84 ppm. Doğru mu?”

- Soruyu basitleştirelim: 10 galon suyun 38 litre olduğunu kabul edelim ve elimizde bir şekilde hassas terazi olduğunu varsayalım: 0,1 gram KH2PO4 38 litre suyun PO4 seviyesini 1,84 ppm arttırır mı?: 100 litre suyun PO4 oranını 1 ppm arttırabilmek için kaç gram KH2PO4 tartıp atmamız gerekir?
- Evet?
- Basit: daha da basiti 0,1 gram 38 litrede 1,84 ppm arttırıyorsa, 100 litrede 1,84 ppm arttırmak için: 100 x 0,1/ 38: 0,263 gram. Peki 100 litrede 1 ppm arttırmak isteseydi: 0,263/1,84: 0.143 gram KH2PO4 atması gerekirdi... Demek ki önerme doğru !!.
- Amerikalılar biliyor bu işi be usta?
- İyi de neden “stok solüsyon” formula vermiyorlar??

Fosfat emiciler takılı: Evet, çoğu tankta kullanılıyor: Belki de bir alışkanlık? Fosfat olmayan tanklarda kullanılması “ölümcül” sonuçlara yol açabilir.


Bir başka soru: “* Karbon kaynağı kullanımında mercan ölümlerini aşmak mercanların "beslenmesinden" mi geçmektedir.?”

Bence mercan yemlemesi ile karbon ( C ) dozlamak arasında bir ilişki olamaz.

Diğer soru: “Madem bir orandan söz etmekteyiz 106-16-1 karbonu nasıl dozlayacağız nasıl öleçeceğiz ve oranı bozmayacağız. Ya da karbonu bu ikiliden ayrı kılan nedir ?”

Hiçbirinin dozlanması bir “gereklilik” olmadığı gibi, karbon ( C ) test edebilmek için kütle kromotografisine gereksinim var. Bence gereksiz.

Karbon’u bu ikiliden farklı kılan ne? Her organik canlıda yer alan organik kimyanın temel yapıtaşı..

Nitrat (NO3) ve fosfat (PO4) ise…

Devam edeceğim..

[Ali Rıza Kuranel]

Formülleri biraz daha basitleştrdim.

Öte yandan, durmaksızın "birileri" fosfat olmadan nitrat düşmez veya nitrat olmadan fosfat düşmez savını ortaya sürmeye devam ediyor!

Kendilerine açık davet: Hangi bilimsel kaynak kendilerini doğruluyorsa, lütfen gelsinler burada ortaya koysunlar...

Koyamıyorlarsa da hobicileri kandırmaktan vaz geçsinler!! Bu konuda sinirlenmeye başladım ve Einstein'a bir kez daha vurgu yapıyorum:

"Two things are infinite: The universe and human stupitidy; and I'm not sure about universe."

[raptiye]

Ali Bey merhabalar.



Fosfat emiciler takılı: Evet, çoğu tankta kullanılıyor: Belki de bir alışkanlık? Fosfat olmayan tanklarda kullanılması “ölümcül” sonuçlara yol açabilir.


Bu noktada da eminim uzun bir anlatımı vardır fosfat tutuculara dair. Detaylı olarak daha sonra konuşmak isterim fakat an itibari ile kopmamak adına;
* 0 fosfat olan tankta fosfat tutucu kullanmak neden ölümcül?



Bir başka soru: “* Karbon kaynağı kullanımında mercan ölümlerini aşmak mercanların "beslenmesinden" mi geçmektedir.?”
Bence mercan yemlemesi ile karbon ( C ) dozlamak arasında bir ilişki olamaz.


sorumda amacım ULNS (Ultra Low Nutrient System) tanklarda görülen mercan yemlemeleri ile ilgiliydi. Özellikle Zeovitçiler haftada en az 1-2 "damla" dahi olsa sisteme giriyorlar. Aralarında ilişki var mı diye düşünmüştüm. Gerçi mercan ölümleri başlığında mercanların aç kalmalarının ölüme yol açmadığı kalsifikasyonu azalttığını belirtmiştiniz.

Unutmadan hala No3-Po4 dozlamadım. Konunun sonuçlanmasını bekliyorum :p. Şaka bir yana tekrarlı örnek olacak ama (zaten kafamın almadığı kısımda bu nokta) ayın tanklarında okunan 0 nitrat ve 0 fosfat. Zeocuların yakalamaya 0 no3-0 po4. Bu durum nitrat fosfat dozlamak için endişe yaratıyor. Tabi burada internetin de cilveleri vardır. Belki de o tanklarda ne mercanlar öldürülüp yerine yenileri konuluyo? Yahut yazılmayan paylaşılmayan şeyler var !? O kısımda ayrı bir soru.

(öncesinde yayınladığım Wendel'in videosunda 5:55 de siporaxlara da dikkat çekmek isterim. Sizin yayınladığınız Dendai'nin tankında da minimalist tasarım yanı sıra "plastik" kayalar kullanılmıştı ve sumpta siporax vardı. Konuyu dağıtmayım....)

[Ali Rıza Kuranel]

Konu çok yakında sonuçlanacak.

Gene soruları/yorumları basitleştirelim:

1- Zeovit veya ULNS sistemlerde hiçbir şekilde nitrat-fosfat dozlanmadığına göre, biz neden dozlayalım? Bu sistemleri uygulayanlar mercanları neden yemliyorlar? Bu yemlemenin ardında Redfield Oranı veya C dozlamasına ilişkin bir "kara" delik mi kapatılıyor?

2- Siporax ve benzeri biyolojik filtre malzemeleri ne iştir?

Olabilir. Bunlara da yanıt arayalım. Ama önce nitrat - fosfat konusunda son cümlelerimiz..

[Ali Rıza Kuranel]

En önemli konuya geldik: “Dozlama için kendimi feda edebilirim. Gerçi neden dozlayacağımı da bilmemekteyim. Değişiklik nasıl olacak kısmı ilgimi çekiyor sanırım..”

Ben de bu merakı yaşadım. Yukarıda da aktardığım gibi, bundan yaklaşık 7 yıl önce. Aynı gerekçeler karşımda duruyordu: Renklenme ve büyüme.

Hatırlarsanız, “mercan ölümleri” konu başlığı altında bazı tespitlerde bulundum:

“Tuhaf olan mercan metabolizmasının atıklarının ammonium ve inorganik fosfat olarak üretilmesi. Bir diğer atık ürün ise CO2. Bu CO2 de –işe bakın- zooxanthellae tarafından sifonlanarak fotosentez işlemiyle üretilen şekerlerin yapıtaşları olarak kullanılma gerekliliği. Diğer taraftan eğer mercan bünyesinde yüksek oranda CO2 kalırsa bu kalsifikasyonu engeller ve sonuçta mercan büyüyemez."

Simbiyoz (karşılıklı çıkara dayalı ortaklık ilişkisi) kavramı geri dönüşüm (recycling) ilkesine dayanır. Mercan metabolizmasının atık ürünlerini (CO2 gibi) alglere aktarırken, alg metabılizmasının atık ürünlerini (şeker) alır. Bu nedenle dış ortamdaki besinlerin bu simbiotik ilişki üzerinde etkileri bulunmaz. Biri diğerinin atık ürünlerini kullanır da kullanır. (Bu yüzden suda nitrat-fosfat gibi besin değerlerinin yok denecek kadar az olması hiç ama hiç önemli değil. Tersine “iyi” bir şey.)

Ancak, besin değerleri (nitrat-fosfat) olması gerekenden fazla olduğunda ise işler değişir. Bunlar alglerin gereğinden çok fertilizasyon yapmasına, beklenenden fazla üremelerine ve sonuçta kendileri için daha çok enerjiye ihtiyaç duymalarına neden olur. Aynı zamanda mercan hücrelerinde çok fazla CO2 birikir, mercan iskeletinde büyümenin durmasına neden olur.

Bu nedenle suya nitrat (NO3) dozlamak, başta mercanların enerji gereksinimlerini arttıracak, kalsifikasyonu da tıpkı yüksek fosfat (PO4) oranlarında görüldüğü gibi frenleyecek.

Ancak, burada beklenti daha farklı: Başta Redfield oranına ulaşabilmek, böylelikle daha “doğal” bir denge yaratarak, mercanları “asıl” renklerine ve kalsifikasyon miktarına kavuşturmak.

Çünkü biliyoruz, amaç NO3 ve/veya PO4 indirgemesi olsaydı, bu tür dozlamalar çok saçma olurdu. Bunu anlattık. Akışında giden bir tankta bu denge “kendiliğinden” zaman içerisinde oluşacak.

Amaç, suda sözgelimi 1 ppm NO3 okuyarak “bir tür” renklenme sağlamak. Çünkü bu suda normalde “sıfır” NO3 okunuyor ve renkler ve kalsifikasyon beklentileri karşılamıyor: Dozladığımız NO3 nasıl çalışsın isteriz:

[Ali Rıza Kuranel]

1- Kalsfikasyonda katalizör olarak rol oynayarak büyümeyi hızlandırsın.Aşağıda nitrifilkasyon ve denitrifikasyon şeması yer alıyor..

[/URL]

Burada görebileceğiniz gibi suya dozlanan nitrat “denitrifikasyon” süreci sonrası N2 (azot) gazına dönüştürülüyor. Mercanlar tarafından kullanılmıyor. Mercanlar kalsifikasyon şemasında da görülebileceği gibi (bkz. Mercan Ölümleri) gastrodermis bölgesinde fotosentez yan ürünü olarak (CH2O + O2), yani şeker üreterk kendi ihtiyaçları olan enerjiyi kullanıyorlar. Kalsifikasyonun herhangi bir noktasında NO3 ve/veya PO4 arıyorsak çok büyük bir yanılgıya düşeriz. Her ikisi de atık ürün olarak değerlendirilebilir.

- Usta, bak “şeker” var reaksiyonda, ne iş?
- Mümkün olduğunca ekonomik bir karbon kaynağı yaratalım istedim..
- Süper değil mi?
- Şaka mı yapıyorsun? Söz konusu olan CH2O yani “glycome” ve en kestirmeden hücre içerinde yer alan tüm karbonhidratlar, diyebiliriz ve doğadaki en kompleks oluşum: okursan..

[url]http://en.wikipedia.org/wiki/Glycome (http://s803.photobucket.com/user/arkuranel/media/nitrogen-ammonia_zps3fbcb956.jpg.html)

[Ali Rıza Kuranel]

2- Ancak bir diğer şema daha var..(Evet 10-12 yıl önce “tarayıcı” oldukça pahalı bir cihazdı ve elle çizmek zorunda kaldığımı hatırlıyorum…)





Burada “E” harfine dikkat çekmek istiyorum. Bu salgı ve dışkıyı veren canlı balık- percula’nın yanısıra NH4, NO2 ve NO3 özümsüyor/sindiriyor (assimilation) görünüyor: Doğru! Çünkü o bir bitki!!


3- O zaman NO3 dozlamanın başka bir nedeni olmalı: Bence NO3 dozlamanın bir tek nedeni olabilir: Ne Redfiled oranı, ne kalsifikasyon ne de renklenme: Bir bakteri besini olarak düşünülebilir. Böylelikle ortamda mevcut bakterilerin daha hızlı çalışmaları, düşünülebilir. Yalnız dikkat: Aynı mantık PO4 için geçerli olamaz çünkü fosfat indirgeyen bakteri ırkları (Bacillus sp. Pseudomonas sp ve Enterobacter) ile NO3 indirgeyen gruplar birbirlerinden çok farklı yapıya sahip.

[Ali Rıza Kuranel]

Buradan da görülebileceği gibi çok farklı 2 grup bakteriden söz etmekle birlikte her 2 grup da birbirlerinin ortamlarında “aktif” olabiliyorlar ve bunu önceki sayfalarda anlattım. Yalnız ola ki dikkatinizi çekti: Bakteri gruplarının oldukça “tehlikeli” olmasına karşılık birkaç sözcük sıkça geçiyor:

[Ali Rıza Kuranel]

a) Cytochrome (nitrate reductase): Cytochromes genel olarak, membrane bağlı hemeproteinler olup “heme” grupları içerir (Hemeproteins probably evolved to incorporate the iron (Fe) atom contained within the protoporphyrin IX ring of heme into proteins. As it makes hemeproteins responsive to molecules that can bind divalent iron (Fe), this strategy has been maintained throughout evolution as it plays crucial physiological functions. Oxygen (O2) nitric oxide (NO), carbon monoxide (CO) and hydrogen sulfide (H2S) binds to the iron atom in heme proteins.

Bu yüzden akvaryumalara Fe dozlamak gerekir..::) ve öncelikle elektron taşınmasıyla ATP (Adenosine triphosphate, coenzyme tüm bilinen organizmalarda enerji kuryesi olarak kullanılır) oluşumunda sorumludurlar. Monomerik proteinler veya redoks reaksiyonlarını katalize eden daha büyük enzimatik komplekslerin yan ürünleri olarak bulunurlar.

b) Hydrazine: Hydrazine (also called diazane) is an inorganic compound with the formula N2H4. Hydrazine has basic (alkali) chemical properties comparable to those of ammonia:
N2H4 + H2O → [N2H5]+ + OH−


Buradan 2 sonuç çıkıyor:

1) NO3 indirgeyen bakteriler ortamda ihtiyaçları kadar cytochrome (ve ferredoxin) bulduklarında anaerob ortamda denitrifikasyonu gerçekleştiriyor. Burada Fe eser miktarda da olsa önemli rol oynuyor.
2) İşlem sırasında ortamda hydrazine olduğunda nitrojen yeniden ammonia formuna dönüşüyor. Bkz. ilk resim..

Dolayısıyla, bakterileri hızlandırmak için yapılan dozlama sonuçta tarafımıza ammonia olarak da dönebilir.


- Usta, bu kadar bilim yeter… Ne yapalım?
- Ben dozladım ve istersen sonuçlarını anlatayım?
- Lütfen…

Tuhaf olan suya C (karbon: votka (ethanol) ve/veya sirke ve/veya şeker) dozlaması yapıldığında kalsifikasyon oranın düşmesi: Çünkü bakterilerin olağandışı çoğalması suda oksijen ihtiyacını arttırıyor ve böylelikle fazla C kaynağı algşlr tarafından kullanılmaya başlıyor. Aynı durum N (NO3) ve P (PO4) için de geçerli. Dozladığınız NO3 ve/veya PO4 size alg olarak geri dönüyor.

Bu bir çeşit dengedeki sistemi “zorlamak” olarak özetlenebilir:Uyguladığınız doz, size “alg” olarak geri dönecek, bırakın “büyüme” ve “renklenme” tersine “fren” ve “kararma” olarak geri dönecek. Ben bunu yaşadım..

[Ali Rıza Kuranel]

Şeker ve türevleri ise bambaşka bir sorun: Mercanlar her tür şekeri kullandıklarından renklerin koyulaşması/kararması neredeyse kaçınılmaz. Oysa methanol ve/veya ethanol (votka) marcanlar tarafından kullanılmıyor ve bunu biliyoruz. Buna karşılık asetat (asetik asit: sirke) aynı şekilde marcanların “yağ asitleri” kapsamında tükettiği biliniyor. Herşey bir kenara sadece bu nedenle tek başına “votka” şeker ve/veya sirkeye karşı öne çıkıyor.

Metanol hem insan hem de mercanlar için toksik olduğunudan etanol (votka) tercih edilmesinin de gerekçesi bu. Herşey bir kenara bu Habib Sekha (Salifert) ürettiği All in One (kalsiyum asetat) tezini de yıkıyor. (Jörg Kokott. Meraklsınıa 7 yıl önceki tartışma için:

http://www.reefcentral.com/forums/showthread.php?t=444287


- Usta bu 7 yıl öncesi senin 7 öncesi dediğin mi?
- Aynen.. ama tuhaf olan Randy-Holmes: Tartışmada “aktif” görünmesine karşılık, bugün bile sirke dozluyor. Ama kalkwasser ile buharlaşan suyun tamamlanmasında.. Kullanıyor mu?? Kullanıyor!!



Daha fazlası?

Evet, ben hiçbir şekilde tanka NO3 ve/veya PO4 türevi dozlamam: Çünkü her 2’sini de dozlamanın hiçbir anlamı yok. Sirke ve/veya şeker ? Evet Randy-Homes-Farley kalkwasser içerisinde bugün bile sirke dozluyor: Ama bence yanlış. Şeker tamamen saçmalık.

(Bu arada çok merak ediliyor, biliyorum: Bu yüzden VSV, yani Votka/Şeker/Sirke yöntemini de “votka” başlığı altında vereceğim. Tavsiye eder miyim? Hayır! Uzak durun!!)

Sonuç: Akvaryumda yüksek NO3 ve PO4 okuyorsanız, tavsiyem “votka” yöntemini baştan okuyun, neden olmasın, düşünebilirsiniz.

Ben mi ne yaparım?

- Devam edeceğim.. (Bu arada İngilizce açıklamaların tamamını Türkçe'ye çevirecek zaman bulamadığım için anlayışınızı bekliyorum..)

[Ali Rıza Kuranel]

Bu arada asetat ve sirke dozlamak konusunda “yeniden” alevlenen kimi tartışmalar, makaleler 2010 yıllarında tekrar gündeme gelmedi değil: İngilizce bilenler göreceklerdir, sirke diğer tüm organic karbon dozlamalarına avantajlarıyla ortaya konuyor (?) ve açıkça kullanımı teşvik ediliyor. Ancak kimi mükemmel akvaryumların bu yüzden çöküşleri nedense göz ardı ediliyor:

Kimi zaman fiyatı nedeniyle, kimi zaman özellikle anaerob bakterileri teşvik ettiğinden ve kalkwasser gibi çok yüksek pH’sı olan bir sıvıya katılarak “asit” etkisinin giderilmesi sirkeyi öne çıkardı. Ancak 7 yıl önceki tartışmaya olumlu yanıtlar gelmedi. Neyse, bu konuyu “votka yöntemi” altında konuşmak bence daha doğru.

Sorumuza dönelim: Ben mi ne yaparım? Ne yapıyorum??

Muhtemelen “iyi” bir bakteri kültürü/enzim dozlayarak (şüphesiz iyi bir skimmer, iyi bir dalga/devri-daim mekaniği, iyi bir aydınlatma –aydınlatma: ışık penetrasyonu mercan renklenmesinin temel ögesi- ) her 2 organik atığın kendiliğinden indirgenmesini sabırla beklerim, kuşkusuz haftada 1 kez % 10 su değiştirerek….

- Aferin be usta!!
- Gene ne oldu?
- Biz ne satacağız şimdi?.. Sakın “votka” filan deme.. Onu dedin zaten..
- Evet.. Daha kötüsü aktif karbon bile dozlayabileceğin votka / NO3/ PO4 ve benzeri hiçbirini ama hiçbirini tutma kapasitesine sahip değil!!
- Nasıl yani? Votka, sirkeyi veya şekeri ya da nitrat veya fosfatı sudan geri alamıyor muyuz?
- Çok zor.. Hepsi ancak bakteriyolojik yöntemlerle sudan giderilebilir. Bu da olayın bir başka negative yönü..
- Peki ne yapacağız?
- Bence sabırla bekle…
- Oldu mu şimdi?????

Sanıyorum Redfield Oranı konusunda söylenebileceklerim bu kadar. Çok daha fazlasını, çok daha bilimsel makaleleri sizlerle paylaşabilirim ama biliyorum, herkes kısa sürede, mümkünse “çok kısa” sürede mükemmel akvaryumlar oluşturmak istiyor.

Tuhaf olan az ile de yetinmiyoruz. Sözgelimi renkler çok iyi gidiyorsa neden hızlı büyümüyorlar, diye soruyoruz. Tam tersi çok hızlı bir büyüme yakalanıyor (evet, bu mümkün..) ama renkler kayboluyor. Nedense bir acele, bir hırs içerisindeyiz. Oysa bu hobi istikrar ve sabır temelinde ilerleyen bir hobi. Bu gözardı ediliyor.

Bir de hatalarımızdan ders almıyoruz. Bir yanlışlık ısrar ve inatla sürdürülüyor: Kimi zaman ticari gerekçelerle kimi zaman inançla o hatayı teşvik ediyor ve dahası diğer hobicilere tavsiye etmeye kadar vardırıyoruz.

Kendi doğrularımıza inanıyor, her yerde savunuyoruz. Oysa bilimin temelinde kuşku yatar. Sorgulamak gerekir: “Ben bunu dozluyorum, ama doğru mu yapıyorum?” veya “Bu yöntemi kullanıyorum ama işe yarayacak mı?” gibi sorular hemen hiç sorulmuyor.

Uzatmayalım, meraklısı için kimi linkler aşağıda yer alıyor. Umarım keyifle okursunuz:

Önce aşağıda yer alan sitede oranı düzeltmeniz için hesap makinesinin de yer aldığını görecek ve belki de şaşırmayacaksınız, çünkü bu makale Redfiled Oranı denildiğinde en çok tıklanan makale.. Hesapta algsiz bir akvaryumun sırları veriliyor ve tüm karmaşa buradan başlıyor:

http://buddendo.home.xs4all.nl/aquarium/redfield_eng.htm

Tabii ki reefcentral: http://www.reefcentral.com/forums/showthread.php?p=19662867

Gelelim şahsen yararlandığım ve yazım esnasında paylaşamadığım diğer makalelere:

1- http://www.chronos.msu.ru/EREPORTS/levich_the_nitrogen/levich_the_nitrogen.htm
2- http://en.academic.ru/dic.nsf/enwiki/2008359
3- http://ic.ucsc.edu/~kudela/OS130/Readings/Falkowski_JPhyc_2000.pdf
4- http://epic.awi.de/512/1/Bur1999b.pdf
5- http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/1999GB900065/abstract?systemMessage=Wiley+Online+Library+will+b e+unavailable+for+approximately+4+hours+between+09 %3A00+EDT+and+14%3A00+EDT+on+Saturday%2C+28+Septem ber+2013+as+we+make+upgrades+to+improve+our+servic es+to+you.+There+will+also+be+some+delays+to+onlin e+publishing+between+25+to+28+September+2013.+We+a pologize+for+the+inconvenience+and+appreciate+your +patience.+Thank+you+for+using+Wiley+Online+Librar y%21&userIsAuthenticated=false&deniedAccessCustomisedMessage=

[Ali Rıza Kuranel]

Bu soruyu en kısa zamanda yanıtlayacağım:

"Siporax ve benzeri biyolojik filtre malzemeleri ne iştir?"

ve aslına bakarsanız, çok şaşırıyorum: inatla inişte çekmeceli kuleler, içlerine bio-ball ve/veya sünger ve/veya elyaf koymalar: Acaba geriye mi gidiyoruz??

[Ali Rıza Kuranel]

Her çeşit biyolojik filtre malzemesi "nitrifikasyon" reaksiyonuna hizmet eder: Başka bir deyişle tankınıza amonyak, amonyum, nitrit'i (NO2) parçalayarak (aerobik reaksiyon) nitrat'a (NO3) dönüştürür.

Tankınızda NO3 mevcudiyeti ve/veya yükselmesine neden olur. Siporax??

- What???