Merck: 2005/2007 “Chemicals and Reagents” kataloğundan hareket ediyorum.

- Usta çok eski bir kaynak değil mi?
- Haklısın kimaysalların formulleri değişmiştir??
- Tabii ki değişebilir.. Motorların bile değişiyor..
- Nasıl yani?
- Motor sözgelimi saatte 12 ton basıyor..
- Eee?
- Şimdi de 12 ton basıyor ama 60 watt yerine 58 watt çekiyor!!
- Yapma ya..


KNO3 : Suda çözünürlüğü 320 gram/litre ve pH: 5.0 – 7.5. Oysa Kalsiyumnitrat tetrahidrat (CaNO3)2*4H2O) için çözünürlük: 1470 g/l ve pH: 6.0.

Potasyum nitrat’ın moleküler ağırlığı 101.11 g/mol.

Bu arada İngilizce bilenler için K elemetinin özelliklerini okumak son derece keyifli olabilir: http://en.wikipedia.org/wiki/Potassium

Görülebilir birkaç not: İnsanların sinir hücrelerinin aktarımında anahtar rol oynar ve eksikliğinde, çeşitli kardiyolojik foksiyon bozukluklarına neden olabilir. Ayrıca bitki hücrelerinde birikir ve böylelikle kimi taze meyce ve sebzeler güzel bir K diyeti sağlar (muz gibi)… Tarımda gübre olarak kullanıldığına da biliyoruz. Yalnız dikkat: Potasyum su ile potasyum hidroksit (KOH) ve Hidrojen gazı (H) oluşturmak üzere çok şiddetli bir eaksiyona girer.


2 K (s) + 2 H2O (l) → 2 KOH (aq) + H2↑ (g)


Yalnız bu reaksiyon ısı veriri ve hidrojen gazını tutuşturmaya yeter miktar ısı bırakır. Karşılığında oksijen varolduğunda patlamalara yol açabilir. Potasyum hidroksit çok güçlü bir alkali (bazik) olup cilt/deri yanıklarına neden olabilir.

- Usta, biliyordum sonunda bizleri patlatacağını!!!
- Yanıklar ve patlamalar..
- Ee bizimle ne alıp veremediğin var?
- Korkma sen Potasyum kullanmıyorsun, konumuz potasyum nitrat..
- Hah ya.. Şimdi anladım sen akvaryuma “potasyum” dozlayanları korkutuyorsun galiba??
- Onlar genelde, güzel ambalajlar içinde Potasyum karbonat sıvı çözeltilsini dozluyor.. (K2CO3). Tabii bu bir tahmin…Merck’e bakarsak 1 kilosu 54 € ve kaç şişe çıkartılır sen bul..
- Ama dozlayınca renkler çok güzel oluyor..
- Sebebi Potasyum mu acaba? Yoksa, bağlı kökü karbonat mı?
- Nasıl yani?
- Potasyum karbonat’ın pH’sı 11,5 – 12,5 arasında ve her dozlamada tankında yer alan bir grup asidik maddeyi çökertiyor, pH’yı çaktırmadan yukarı alıyor, canlılara “doping” etkisi gibi görünen karbonat – verdiğin kadarıyla- polip açılımlarına neden oluyor.
- E güzel ya işte?
- Hayır değil.. Çünkü açıkta bıraktığın potasyum deniz suyunda ağırlık olarak % 0,04 oranında (400 ppm) bulunur ve fazlası canlıları özelde SPS’lerin zooxhantallae hücrelerinde birikim yapar. Kalsifikasyonu yavaşlatır.Renklerinde kararma olur... Üzgünüm..


Neyse konumuza dönelim. (Bu arada imalata geçsek mi acaba?) Neyse…


Gene 1 litre saf suda 100 gram KNO3 çözelim. Tabii ki ısı çıkacaktır ama korkmayın patlamaz.. Biliyoruz potasyumun ağırlığı –bakınız periyodik tablo: 39,09 gram/mol. Dolayısıyla nitrat’ın (101,11 – 39,09: 62 gram. Zaten hatırlarsanız Ca(NO3)2 içinde 2 adet nitrat iyonu vardı ve 2’sinin ağırlığı 124 gram idi.

Gene hatırlayalım 100 litre suda 1 mg/l (1 ppm) NO3 arttırabilmek için suya 100 mg (100 ppm) NO3 dozlamamız gerekiyordu.
Dolayısıyla sorumuzu soralım:100 litre suyun nitrat değerini 1 ppm arttırabilmemiz için içinde 100 gram KNO3 çzödüğümüz stok solüsyondan kaç ml dozlamamız gerekir?

- Ya usta, şu potasyum karbonat işi çok ekonomik görünüyor..
- Ee?
- Şimdi 100 gramını 1 litre saf suda çözsek, günde kaç ml atmamızı tavsiye edersin: Yani şöyle zararsız “soft” bir doz versen?
- Olur tabii: 50 € !!

Sorumuzun yanıtı: 2.70 ml.

KNO3 moleküler ağırlığı 101,11 gram ve NO3 62 gram ise NO3 yaklaşık % 61 oranında yer alıyor. Yani saf suda 100 gram KNO3 erittiğimizde bu çözelti içinde 61 gram NO3 var.

100 mg (100 ppm) nitrat(NO3) elde edebilmemiz için 100/0,61: 163,9 mg (0,1639 gram) KNO3 ihtiyacımız var ve 1 litrede (1000 ml) 61 gram Nitrat (% 61) var biliyoruz, , 0.1639 gram için: 0.1639 x 1000/61: yaklaşık 2.70 ml dozlamamız doğru olur.

- Eveet geldik en önemli soruya..
- Nedir?
- Elimde KNO3 var. Dozlama için beklemekteyim. 0.3 grams of KNO3 will raise the nitrate level of 10 gallons of water 4.84 ppm. Bu doğru mu?
- Soruyu basitleştirelim: 10 galon suyun 38 litre olduğunu kabul edelim ve elimizde bir şekilde hassas terazi olduğunu varsayalım: 0,3 gram 38 litre suyun NO3 seviyesini 4,84 ppm arttırıyor: 100 litre suyun NO3 oranını 1 ppm arttırabilmek için kaç gram KNO3 tartıp atmamız gerekir.
- Evet?
- Basit: daha da basiti: 100 litrede 4,84 ppm arttırmak isteseydi: 100x 0,3/38: 0,789 gram KNO3 atması gerekirdi. Peki 100 litrede 1 ppm arttırmak isteseydi: 0,789/4,84: 0,1631 gram atması gerekirdi. Biz de 0,1639 gram bulduk.. Demek ki önerme doğru. Ama ben olsam hassas terziyle uğraşmaz yukarıda verdiğim stok solüsyon ile çalışırdım..
- Oldu da, dozlamaya başlayayım mı?
- Yukarıda, Redfield oranına ilişkin yazılanları okudun mu?
- Okudum ama özellikle ABD’de çok kullanan var: Büyüme, renklenme super oluyor..
- Onlar ne yapsa güzel oluyor zaten..!!


Geldik son kimya sorusuna: Monopotassium phosphate (also potassium dihydrogen phosphate: KH2PO4). Geldik de ben de yoruldum be Emrah.. Devam edeceğim..